DOĞALGAZIN TARİHÇESİ

Doğalgaz; Kömür ve petrol gibi fosil yakacaktır. Milyonlarca yıl önce hayvan ve bitki artıklarının toprak altında kalarak basınç ve ısı altında kalarak değişikliğe uğrayarak oluşmuş enerji kaynağıdır.Doğalgazın 3000 yıl önce Çin’de tuz üretiminde enerji kaynağı olarak kullanıldığı bilinmektedir. O zamanlarda da doğalgaz kamıştan borularla nakledilmekteydi. Ayrıca ateşe tapanlar yüzyıllar boyu yanan doğalgaz ateşine tapıyorlardı.19.Yüzyıl sonlarında A.B.D.doğalgazı borularla taşıyarak şehir aydınlatmasında kullanmışlardır. Daha sonraları ise ocaklarda, fırınlarda, ısıtma ve sıcak su amaçlarıyla kullanmışlardır.Dünyada doğalgaz rezervinin 100 trilyon m³ olduğu tahmin edilmektedir. Doğalgazın çıktığı ülkeler Rusya, Türkmenistan, Azerbaycan, İran, Katar, Cezayir, Hollanda ve Norveç’tir. Yurdumuzda doğalgaz rezervinin 14 milyar m³ olduğu tahmin edilmektedir.Ülkemizde doğalgaz Türkiye –SSCB doğalgaz boru hattının kurulmasıyla önem kazanmıştır.1 Ekim1986 tarihinde yapımına başlanan Türkiye-SSCB doğalgaz projesi boru hattı 1988 tarihinde hattın Ankara’ya ulaşmasıyla sona ermiştir.Boru hattı, Bulgaristan sınırındaki Malkoçlar bölgesinden Türkiye’ye gelip, Hamit abat ve Ambarlıyı takip ederek, Marmara denizini geçip Gemlik, Bursa, Bozüyük ve Eskişehir üzerinden Ankara’ya ulaşmıştır.Toplam uzunluğu 737 km olan hattın 308 km. 36”(inç), 429 km, Side 26”(inç) çapındadır. Marmara denizi 2 adet 30”(inç), İzmit körfezi 2 adet 24 “(inç) çapındaki borularla geçilmiştir.Hat üzerinde 31 adet hat vanası, 9 adet pikleme istasyonu, 1 adet ölçüm istasyonu, 10 adet basınç düşürme ve ölçüm istasyonu, 5 adet kompresör istasyonu bulunmaktadır.Doğalgazda tek kaynağa (İran) bağımlılıktan kurtulmak ve kaynak sayısını arttırmak amacıyla çalışmalar yapılmaktadır.Marmara Ereğli'sinde sıvılaştırılmış doğalgaz terminali kurularak Cezayir, İran, Libya, Katar gibi ülkelerden sıvılaştırılmış  doğalgaz alınıp depolanarak ihtiyaç duyulduğunda boru hattına verilecektir.
          

DOĞALGAZIN ÖZELLİKLERİ

        ·        Renksiz

·        Zehirsiz

·        Kokusuz  ( sonradan kokulandırılmaktadır.)

·        Yüksek kalorili

·        Yoğunluğu 0.6-0.8 kg/m³

·        Havaya göre hafif,uçucu özelliğe sahip

·        Kapalı hacimlerde gaz kaçağında hava içindeki gaz oranı %5-15’e ulaştığında patlayıcı özelliği olan bir gazdır.

      Patlamanın kapalı bir mahalde ve cihaz  içinde olması patlamamın şiddetini arttıracağından meydana gelebilecek tahribatta büyük olur.   

     Maden ocaklarında metan gazının havayla  karışması sonucundave bir kaynak arcılığıyla reaksiyona geçerek patlamsına GRİZU PATLAMASI denilmektedir.

      Ancak kural ve standartlara  uyulduğunda ve gerekli tedbirler alındığında enaz diğer yakıtlar kadar güvenli bir yakıttır.

      Doğalgazın kendisi zehirli değildir.Ancak kaçaklarda havadaki doğalgaz miktarının artmasıyla oksijen  miktarı azalacağından boğulmaya neden olabilir.

      Doğalgazın bünysinde kükürt yok denecek kadar azdır.Ancak filitreleme ve koku  verme esnasında metreküp içinde mgr  mertebesinde kükürt bulunmaktadır. Kükürt  miktarının azlığı doğalgazı diğer yakıtlardan üstün kılmaktadır.Yanma sonucunda oluşan yanma ürünlerinin içinde kükürt bulunması alev veya dumanla  temas eden yüzeylerde korozyonu ortadan kaldırmaktadır.

     Katı veya sıvı yakıtlarda bulunan kükürt nedeniyle duman gazlarının sıcaklığı; bu yakıtları yakan kazanlarda 160°C dereceden daha aşağıya düşürülmemektedir. Buda kazanlarda verim kaybına neden olmaktadır. Doğalgazda 110 °C civarında olması bir miktar verim artışı sağlamaktadır.

     Doğalgazın içindeki karbon ( %°C ) miktarının diğer yakıtlara  göre az olması mavi ve mat bir alevle yanmasını sağlar.Bu ise  ocaklarda radyasyon (ışınım) yoluyla ısı  kaybını azaltır.

     Yanma için  gerekli hava miktarı daha azdır. 1 m³ doğalgazın yanabilmesi için yaklaşık 10 m³ havaya  ihtiyaç vardır.Gazların hemojen bir yapısı dolayısıyla hava ile karışımları daha  kolaydır. Bu yüzden  yanma verimi de yüksek olur. ( %95-99 )

     Doğalgazın yanması sonucu oluşan baca gazları içindeki su buharı miktarı;sıvı yakıtlara göre 2, katı yakıtlara göre 3  katı daha fazladır.Bu husus gözönüne alınarak bacaların yapımında gerekli tedbirler alınmalıdır.Doğalgazın içindeki hidrojen miktarı oldukça fazladır.(~ % 24)

     Yanma sonucu ortaya çıkan su buharı miktarı daha fazladır.Baca gazları içindeki su buharını yoğunlaştırarak gizli ısısından istifade eden yoğunlaşmalı cihalarda verim;alt ısıl değeri alınarak %100’ün üzerine çıkarılabilir. Üst ısıl değer olarak da % 96’dır.

     Doğalgazın taşınması borular vasıtasiyla oldukça kolaydır.Ve  istenen yere taşınabilir.Depolama problemi olmadığı için yakıt deposu, yer, nakliye, boşaltma ve peşin ödeme gibi dezevantajı yoktur.

     Sıvı yakıtların ön ısıtması, katı yakıtların ise taşınması, atıkların boşaltılması, tahliye ve  ateşçi gibi problemler doğalgazda yoktur.

     Katı ve sıvı yakıtlı cihazlarda yanmış gazlarla birlikte oluşan kurum, kül, is, katran, v.s. gibi atık maddeler zamanla cihaz yüzeyinde bir tabaka oluşturduklarından ısı transferini engellerler. Bu yüzden  sıkça temizlenmesi gerekir. Doğalgazda yüzeyler temiz kaldığından sık bakım ve temizlik gerektirmez.

     Ayrıca  kurum üfleme, baca tutucular, filtreler, kül atma gibi yardımcı  tertibatlar gerektirmez.

      Doğalgaz yakan cihazların otamatik kontrolü daha  kolaydır.Cihazın rejim şartlarına ulaşması kısa sürede olur. Doğalgaz yakacak olarak kullanılmasınınyanında bazı kimyasal maddeleri elde etmede hammadde olarak kullanılır.

      Hidrojen,c Amonyak, Üre, Alkol, Karbon, Siyahi, Asetilen, Metanol, Sentetiklastik, deterjan, Boya, Dinamit, Plastik, Antifiriz, Gübre, Merekkep, Zamk, Fotoğraf filmi gibi maddelerin imalatında hammadde olarak kullanılır.

                  DOĞALGAZ TESİSATI

Tesisat konusunda dikkat edilmesi gerekenler:

    Anlaşmakta olduğunuz Sertifikalı Tesisatçı Firma İGDAŞ'tan yetki belgesi almışmı? (Yetki belgesi ve tabelasına mutlaka bakın. )
     Yetkili olmayan tesisatçı firmalara iş yaptırmayın.
     Kolon hattınızı ( bina hattı ) ve iç tesisatınızı yaptıracağınız yetkili firma ile mutlaka yazılı bir sözleşme yapın.
    Sözleşmede doğalgaz dönüşümü için kullanılacak malzemenin cinsini, kalitesini, kombinin markasını, diğer isteklerinizle birlikte ödeme şeklinizi maddelere halinde yazın. Ayrıca " her iki tarafın olası bir anlaşmazlığı halinde İstanbul Mahkemeleri ve İcra Daireleri yetkilidir" maddesini sözleşmenize ekleyin.
    Dönüşüm firması ile yaptığınız sözleşmeden İGDAŞ sorumlu değildir.
    Dönüşüm firması tarafından tesisatınızın yapılması esnasında sözleşmenize uygun olmayan bir durumla karşılaştığınızda, İGDAŞ Yetki ve Belgelendirme Şefliği'nden firma hakkında bilgi alabilirsiniz.
     Unutmayın yapacağınız sözleşme hem sizin, hemde Sertifikalı Tesisatçı Firmanın sorumluluklarını belirleyecektir.
     Tesisatınıza gaz verildikten sonra ihtiyaç duyduğunuz muhtemel bir tadilat durumunda mutlaka İGDAŞ'a haber vermelisiniz. Gazlı Hatlarda ilk müdahale yetkisi İGDAŞ'a aittir.

ALINACAK GÜVENLİK ÖNLEMLERİ

Doğalgaz Cihazlarıyla İlgili Güvenlik Önerileri
Cihazlarınızın verimli ve güvenilir çalışmasını istiyorsanız imalatçının kullanma klavuzuna ve İGDAŞ’ın talimatlarına uyunuz. Düzgün monte edilmemiş veya bakımı iyi yapılmamış cihazlar zehirli bir gaz olan karbonmonoksit üretirler. Doğalgaz cihazlarında karbonmonoksit gazına sebep olan durumların bazıları şunlardır:

• Cihazın yakıcı bölümlerinde özel sargının iyi yapılmamış olması veya toz olması.
• Bacaların tıkanması.
• Temiz hava girişinin engellenmesi. 

Karbonmonoksit her ne kadar renksiz, tatsız kokusuz olsa da karbonmonoksiti solumak, bulantıya, baygınlığa, soğuk algınlığına ve benzer semptomlara neden olur. Aşırı oranda karbonmonoksite maruz kalmak ölüme neden olur. Eğer doğalgaz cihazınızın iyi çalışmadığından şüpheleniyorsanız yetkili servis elemanları tarafından bakımını yaptırınız.

Pişirme ocakları ve bacalı doğalgaz cihazları 12 m3 den daha küçük hacimlere yerleştirilemezler. Bu tip cihazların bulundukları mahalden en az 100 cm2 net geçişli atmosfere açılan havalandırma menfezleri bulunmalıdır. Bu menfezler sürekli açık kalmalıdır. Menfezin cihaz karşısındaki duvar veya pencereden açılmasına özen gösterilmelidir. Ayrıca konulacakları hacimlerin büyüklüğü ne olursa olsun bacalı cihazlar açık balkon, yatak odası, banyo, WC gibi yerlere konulmadığı gibi banyo, WC ve yatak odalarından duman boruları geçirilerek baca bağlantısı yapılamaz.

Bacalı cihazların bulunduğu bölümde iyi çekiş yapan bir baca bulunmalı ve cihaz mutlaka bu bacaya bağlanmalıdır. Atık gaz boruları kapı ve pencere gibi yapı elemanlarından en az 20 cm uzakta olacak şekilde yerleştirilmelidir. Gaz cihazlarının ısınan dış yüzeyleri ile kullanılan eşyalar arasındaki açıklık en az 50 cm olmalıdır. Denge bacalı ( hermetik ) gaz cihazlarının bacaları mutlaka atmosfere açık, hava sirkülasyonu olan yerlere bağlanmalıdır. 

          

Bacalı cihazlar yanma için gerekli olan havayı bulundukları ortamdan almaktadırlar. Estetik kaygılar nedeniyle bu cihazların bir dolap içine alınmaları yanma için ihtiyaç duyacağı taze havayı engellemektedir ve yanma kalitesini düşürmektedir.